Kiedy potrzebny jest logopeda
Właśnie teraz, w wieku przedszkolnym, mogą ujawnić się wady wymowy, z których się „nie wyrasta”. W takich sytuacjach pomoże specjalista. Kiedy trzeba się z dzieckiem do niego zgłosić?
Kilkulatki mówią inaczej niż dorośli i nie ma w tym nic dziwnego – dopiero się uczą, a ich narządy mowy (czyli wargi, język, krtań itd.) nie są jeszcze na tyle sprawne, by poradzić sobie ze wszystkimi dźwiękami polszczyzny. Jednak to „inaczej” nie może być dowolne. Np. zamienianie r na łatwiejsze do wymówienia głoski j i l jest normą. Zastępowanie jej gardłowym „francuskim” r już normą nie jest.
Jeśli coś Cię niepokoi, idź z dzieckiem do logopedy. Nie warto z tym zwlekać, ponieważ złe nawyki szybko się utrwalają. To, co u kilkulatka da się skorygować w ciągu kilku miesięcy, w przypadku dziecka w wieku szkolnym może wymagać kilku lat ciężkiej pracy. Co gorsza, do tego czasu dziecko może nabawić się kompleksów.
Nie odkładaj wizyty, zwłaszcza jeśli malec nie mówi w ogóle, albo mówi bardzo mało. Dziecko, które nie jest w stanie wyrazić tego, co myśli, może się czuć sfrustrowane, trudno mu uczyć się nowych rzeczy i nawiązywać kontakty z innymi.
PIERWSZE ZDANIA
Trzyletnie dziecko zna już swoje imię, ale mówi: Jestem głodny, a nie Bartuś jest głodny. Rozumie polecenia. Wskazuje części ciała i zabawki. Stosuje reguły gramatyczne, choć robi jeszcze dużo błędów. Buduje wypowiedzi składające się z kilku wyrazów, zadaje pytania, potrafi budować zdania przeczące. Pod koniec trzeciego roku życia buduje już zdania złożone. Potrafi powiedzieć krótki wierszyk albo zaśpiewać piosenkę. Mówi o tym co się dzieje tu i teraz. Wymawia wszystkie samogłoski(także nosowe ą, ę) i większość spółgłosek. Niektóre dźwięki zastępuje prostszymi, np. zamiast s, z, c, dz lub sz, ż, cz, dż mówi ś, ź, ć, dź (ziaba, ciapka, lowel).
SAFA, ZABA, LOWEL
Czterolatek coraz wiecej rozumie i coraz więcej potrafi powiedzieć. Wie, jaka jest różnica między zwrotami na stole czy przed domem, a za domem. Potrafi opowiedzieć prostą bajkę, zrelacjonować coś, co zdarzyło się wcześniej (np. opowiada o tym, co robił w przedszkolu), i przewidywać (np. wie, ze po obiedzie u babci będzie deser). Posługuje się zdaniami złożonymi, zadaje dużo pytań. Głoski s, z, c, dz nie powinny być już zastępowane przez ś, ź, ć, dź ( malec już nie powinien mówić samochód, ziebra), ale sz, ż, cz, dz nadal mogą być zastępowane przez s, z, c, dz ( może mówić safa zamiast szfa) lub ś, ź, ć, dź (siafa)
NA KAŻDY TEMAT
Pięcioletnie dziecko swobodnie wypowiada się na różne tematy, opowiada bajki i filmy z zachowaniem kolejności zdarzeń, potrafi scharakteryzować różne przedmioty i zjawiska. Coraz lepiej stosuje reguły gramatyczne, choć jeszcze zdarzają się mu błędy. Jego mowa jest już całkowicie zrozumiała. Zanim dziecko pójdzie do szkoły, powinno już prawidłowo wymawiać wszystkie głoski, także te najtrudniejsze: sz, ż, cz, dź oraz r. Powinno mówić pełnymi, w miarę poprawnie zbudowanymi zdaniami.
(Beata Turska, Konsultacja: Bogumiła Szumska, specjalista neurologopedia, Przedszkolak nr1/2005)
CZY MOJE DZIECKO MA PROBLEM? TEST
Odpowiedz na poniższe pytania.
TRZYLATEK
1. Nie mówi albo mówi bardzo mało TAK NIE
Dziecko w tym wieku powinno już mówić. Jeśli tego nie robi, warto zaprowadzić je do logopedy, który
Sprawdzi, czy nie kryje się za tym jakis problem. Przede wszystkim sprawdzi słuch malca i zorientuje się czy dziecko rozumie, co się do niego mówi. W razie potrzeby poprosi o konsultację psychologa, laryngologa lub foniatrę. Niezależnie od przyczyn problemu pomoże malucha „rozgadać”.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”. IDŹ DO LOGOPEDY
2. Mówi siafa, ziaba, sianki, ziebra TAK NIE
Zmiękczanie głosek jest charakterystyczne dla tego wieku. Trudne do wymówienia sz, ź, cz, dź lub s, z, c, dz maluch zastępuje prostszymi ś, ź, ć, dź.3. Podczas mówienia wsuwa język między zęby TAK NIE
Wkładanie języka między zęby sprawia, że dziecko wymawia wyrazy nieprawidłowo i używa dźwięków, których nie ma w polszczyźnie (np. charakterystycznego dla języka angielskiego Th, jak w wyrazie Hing). Taki nawyk nie mija z czasem. Wręcz przeciwnie – utrwala się i wraz z upływem lat coraz trudniej go wykorzenić.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
4. Mówi jowj zamiast rower TAK NIE
To normalne dla maluszków w tym wieku – r jest najtrudniejszym do wymówienia polskim dźwiękiem i dzieci uczą się go około 4-5 roku życia (niekiedy nieco później). Wcześniej zastępują je głoskami j i l.
5. Zacina się, powtarza sylaby TAK NIE
Dzieci w tym wieku często się zacinają. Mówią np. Idę do do do sklepu. Robią to, ponieważ potrzebują czasu na znalezienie odpowiedniego wyrazu. Logopedzi nazywają to zjawisko niepłynnością rozwojową. Na ogół niepłynność ustępuje samoistnie, jednak tylko specjalista jest w stanie odróżnić ją od jąkania.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
6. Mówi „huśtawka” zamiast huśtawka TAK NIE
Opuszczanie trudnych do wymówienia głosek lub zastępowanie ich prostszymi, a także przestawianie i opuszczanie sylab jest normalnym zjawiskiem u dzieci w tym wieku. Zdarza się także czterolatkom.
CZTEROLATEK
1. Tworzy dziwaczne wyrazy TAK NIE
Tworzenie nowych wyrazów jest charakterystyczne dla okresu przedszkolnego. Takie wymyślone przez dzieci słówka są często bardzo trafne i świadczą o tym, że mali słowotwórcy świetnie wyczuwają wewnętrzną strukturę języka. Np. wyraz siadacz, określający kogoś, kto siada, zbudowany jest tak samo jak słowo spawacz, określające kogoś, kto spawa.
2. Mówi lowel, lyba TAK NIE
Maluch ma jeszcze czas, by nauczyć się wymawiania r.
PIĘCIOLATEK
1. Nie używa zdań rozwiniętych TAK NIE
Pięciolatek powinien już tworzyć zdania rozbudowane.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
2. Mówi safa, zaba, capka TAK NIE
Dziecko w tym wieku powinno już wymawiać sz, ż, cz, dż prawidłowo. Jednak gdy mówi szybko, może jeszcze zastępować je głoskami s, z, c, dz.
3. Wymawia r „po francusku” TAK NIE
Maluch w tym wieku może zastępować r głoską l (lyba, lowel) , ale nie powinien zniekształcać jej w inny sposób.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
4. Mówi rarka zamiast lalka TAK NIE
Dziecko, które nauczyło się właśnie wymawiać r, może „upychać” je wszędzie, nawet tam, gdzie go nie ma. To normalne i z czasem mija.
5. Mówi foda zamiast woda, tach zamiast dach TAK NIE
Dziecko w tym wieku nie powinno już zamieniać głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (d na t, g na k, b na p, w na f itd.) JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
6. Trudno je zrozumieć TAK NIE
Mowa pięciolatka powinna już być w pełni zrozumiała. JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
Właśnie teraz, w wieku przedszkolnym, mogą ujawnić się wady wymowy, z których się „nie wyrasta”. W takich sytuacjach pomoże specjalista. Kiedy trzeba się z dzieckiem do niego zgłosić?
Kilkulatki mówią inaczej niż dorośli i nie ma w tym nic dziwnego – dopiero się uczą, a ich narządy mowy (czyli wargi, język, krtań itd.) nie są jeszcze na tyle sprawne, by poradzić sobie ze wszystkimi dźwiękami polszczyzny. Jednak to „inaczej” nie może być dowolne. Np. zamienianie r na łatwiejsze do wymówienia głoski j i l jest normą. Zastępowanie jej gardłowym „francuskim” r już normą nie jest.
Jeśli coś Cię niepokoi, idź z dzieckiem do logopedy. Nie warto z tym zwlekać, ponieważ złe nawyki szybko się utrwalają. To, co u kilkulatka da się skorygować w ciągu kilku miesięcy, w przypadku dziecka w wieku szkolnym może wymagać kilku lat ciężkiej pracy. Co gorsza, do tego czasu dziecko może nabawić się kompleksów.
Nie odkładaj wizyty, zwłaszcza jeśli malec nie mówi w ogóle, albo mówi bardzo mało. Dziecko, które nie jest w stanie wyrazić tego, co myśli, może się czuć sfrustrowane, trudno mu uczyć się nowych rzeczy i nawiązywać kontakty z innymi.
PIERWSZE ZDANIA
Trzyletnie dziecko zna już swoje imię, ale mówi: Jestem głodny, a nie Bartuś jest głodny. Rozumie polecenia. Wskazuje części ciała i zabawki. Stosuje reguły gramatyczne, choć robi jeszcze dużo błędów. Buduje wypowiedzi składające się z kilku wyrazów, zadaje pytania, potrafi budować zdania przeczące. Pod koniec trzeciego roku życia buduje już zdania złożone. Potrafi powiedzieć krótki wierszyk albo zaśpiewać piosenkę. Mówi o tym co się dzieje tu i teraz. Wymawia wszystkie samogłoski(także nosowe ą, ę) i większość spółgłosek. Niektóre dźwięki zastępuje prostszymi, np. zamiast s, z, c, dz lub sz, ż, cz, dż mówi ś, ź, ć, dź (ziaba, ciapka, lowel).
SAFA, ZABA, LOWEL
Czterolatek coraz wiecej rozumie i coraz więcej potrafi powiedzieć. Wie, jaka jest różnica między zwrotami na stole czy przed domem, a za domem. Potrafi opowiedzieć prostą bajkę, zrelacjonować coś, co zdarzyło się wcześniej (np. opowiada o tym, co robił w przedszkolu), i przewidywać (np. wie, ze po obiedzie u babci będzie deser). Posługuje się zdaniami złożonymi, zadaje dużo pytań. Głoski s, z, c, dz nie powinny być już zastępowane przez ś, ź, ć, dź ( malec już nie powinien mówić samochód, ziebra), ale sz, ż, cz, dz nadal mogą być zastępowane przez s, z, c, dz ( może mówić safa zamiast szfa) lub ś, ź, ć, dź (siafa)
NA KAŻDY TEMAT
Pięcioletnie dziecko swobodnie wypowiada się na różne tematy, opowiada bajki i filmy z zachowaniem kolejności zdarzeń, potrafi scharakteryzować różne przedmioty i zjawiska. Coraz lepiej stosuje reguły gramatyczne, choć jeszcze zdarzają się mu błędy. Jego mowa jest już całkowicie zrozumiała. Zanim dziecko pójdzie do szkoły, powinno już prawidłowo wymawiać wszystkie głoski, także te najtrudniejsze: sz, ż, cz, dź oraz r. Powinno mówić pełnymi, w miarę poprawnie zbudowanymi zdaniami.
(Beata Turska, Konsultacja: Bogumiła Szumska, specjalista neurologopedia, Przedszkolak nr1/2005)
CZY MOJE DZIECKO MA PROBLEM? TEST
Odpowiedz na poniższe pytania.
TRZYLATEK
1. Nie mówi albo mówi bardzo mało TAK NIE
Dziecko w tym wieku powinno już mówić. Jeśli tego nie robi, warto zaprowadzić je do logopedy, który
Sprawdzi, czy nie kryje się za tym jakis problem. Przede wszystkim sprawdzi słuch malca i zorientuje się czy dziecko rozumie, co się do niego mówi. W razie potrzeby poprosi o konsultację psychologa, laryngologa lub foniatrę. Niezależnie od przyczyn problemu pomoże malucha „rozgadać”.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”. IDŹ DO LOGOPEDY
2. Mówi siafa, ziaba, sianki, ziebra TAK NIE
Zmiękczanie głosek jest charakterystyczne dla tego wieku. Trudne do wymówienia sz, ź, cz, dź lub s, z, c, dz maluch zastępuje prostszymi ś, ź, ć, dź.3. Podczas mówienia wsuwa język między zęby TAK NIE
Wkładanie języka między zęby sprawia, że dziecko wymawia wyrazy nieprawidłowo i używa dźwięków, których nie ma w polszczyźnie (np. charakterystycznego dla języka angielskiego Th, jak w wyrazie Hing). Taki nawyk nie mija z czasem. Wręcz przeciwnie – utrwala się i wraz z upływem lat coraz trudniej go wykorzenić.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
4. Mówi jowj zamiast rower TAK NIE
To normalne dla maluszków w tym wieku – r jest najtrudniejszym do wymówienia polskim dźwiękiem i dzieci uczą się go około 4-5 roku życia (niekiedy nieco później). Wcześniej zastępują je głoskami j i l.
5. Zacina się, powtarza sylaby TAK NIE
Dzieci w tym wieku często się zacinają. Mówią np. Idę do do do sklepu. Robią to, ponieważ potrzebują czasu na znalezienie odpowiedniego wyrazu. Logopedzi nazywają to zjawisko niepłynnością rozwojową. Na ogół niepłynność ustępuje samoistnie, jednak tylko specjalista jest w stanie odróżnić ją od jąkania.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
6. Mówi „huśtawka” zamiast huśtawka TAK NIE
Opuszczanie trudnych do wymówienia głosek lub zastępowanie ich prostszymi, a także przestawianie i opuszczanie sylab jest normalnym zjawiskiem u dzieci w tym wieku. Zdarza się także czterolatkom.
CZTEROLATEK
1. Tworzy dziwaczne wyrazy TAK NIE
Tworzenie nowych wyrazów jest charakterystyczne dla okresu przedszkolnego. Takie wymyślone przez dzieci słówka są często bardzo trafne i świadczą o tym, że mali słowotwórcy świetnie wyczuwają wewnętrzną strukturę języka. Np. wyraz siadacz, określający kogoś, kto siada, zbudowany jest tak samo jak słowo spawacz, określające kogoś, kto spawa.
2. Mówi lowel, lyba TAK NIE
Maluch ma jeszcze czas, by nauczyć się wymawiania r.
PIĘCIOLATEK
1. Nie używa zdań rozwiniętych TAK NIE
Pięciolatek powinien już tworzyć zdania rozbudowane.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
2. Mówi safa, zaba, capka TAK NIE
Dziecko w tym wieku powinno już wymawiać sz, ż, cz, dż prawidłowo. Jednak gdy mówi szybko, może jeszcze zastępować je głoskami s, z, c, dz.
3. Wymawia r „po francusku” TAK NIE
Maluch w tym wieku może zastępować r głoską l (lyba, lowel) , ale nie powinien zniekształcać jej w inny sposób.
JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
4. Mówi rarka zamiast lalka TAK NIE
Dziecko, które nauczyło się właśnie wymawiać r, może „upychać” je wszędzie, nawet tam, gdzie go nie ma. To normalne i z czasem mija.
5. Mówi foda zamiast woda, tach zamiast dach TAK NIE
Dziecko w tym wieku nie powinno już zamieniać głosek dźwięcznych na bezdźwięczne (d na t, g na k, b na p, w na f itd.) JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY
6. Trudno je zrozumieć TAK NIE
Mowa pięciolatka powinna już być w pełni zrozumiała. JEŚLI ODPOWIEDZIAŁEŚ „TAK”, IDŹ DO LOGOPEDY